1ο Εργαστήριο «Συστημικής Εκπαιδευτικής Μηχανικής με έμφαση στη διεπιστημονικότητα, στην υβριδικότητα (ψηφιακότητα) των εκπαιδευτικών περιβαλλόντων και στις θεωρίες πολυπλοκότητας»
Θέμα: «Η πρόκληση της πολυπλοκότητας για τους εκπαιδευτικούς οργανισμούς: θεωρία, περιγραφή, βίωμα, λειτουργία, παρατήρηση, επικοινωνία»
Παρασκευή 27 Σεπτεμβρίου 2019 , Ώρα Έναρξης: 17:00
Ρόδος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Δημοκρατίας 1, Κτίριο 7ης Μαρτίου, αίθουσα διδασκαλίας “Simone de Beauvoir” (αιθ. 3-4)
Α΄ Μέρος (Ολομέλεια): Διεπιστημονική θεωρητική πλαισίωση της ημερίδας και ανάδειξη ενός ζητήματος εκπαιδευτικής μηχανικής με τη μορφή της μελέτης περίπτωσης.
Β΄ Μέρος (σε ομάδες): Διεπιστημονικά Εργαστήρια επί του ζητήματος και των εκφάνσεών του, με έμφαση στις σχετικές οργανωσιακές παιδαγωγικές θεωρίες, στο θεσμικό πλαίσιο, στην αποτίμηση της οργανωσιακής επάρκειας, στις προσωπικές εμπειρίες, στις μεθόδους και τεχνικές εμπειρικής προσέγγισης και στις μεταξύ τους διασυνδέσεις (δομικές συζεύξεις).
Γ΄ Μέρος (Ολομέλεια): Παρουσίαση αποτελεσμάτων, αναστοχασμός, αναδυτικές διαπιστώσεις, προτάσεις.
Περίληψη
Ο σχεδιασμός, η οργάνωση και η λειτουργία των εκπαιδευτικών μονάδων αποτελεί διαπιστωμένα μια υπερπολύπλοκη και ως εκ τούτου μια περιορισμένης προβλεψιμότητας διαδικασία, εξαιτίας ενός εμφανούς και πανθομολογούμενου ελλείμματος σε μεθόδους σύνδεσης θεωρίας, εφαρμογής και ελέγχου, δηλαδή ενός «ελλείμματος σε επίπεδο εκπαιδευτικής μηχανικής ή παιδαγωγικής τεχνολογίας».
Η Παιδαγωγική ή Εκπαιδευτική «Μηχανική» αναφέρεται στο επιχειρησιακό επίπεδο των οργανισμών και εκδηλώνεται ως σύνολο κανόνων, σύμφωνα με τους οποίους εξελίσσεται η συντεταγμένη διαδικασία αλλαγών ενός εκπαιδευτικού συστήματος ή οργανισμού μέσω ταξινομημένων διαδικασιών εργασίας προς την κατεύθυνση συγκεκριμένων στόχων. Ουσιαστικά, στη δική μας περίπτωση αφορά στον τρόπο με τον οποίο η σχολική μονάδα αναπτύσσεται ολιστικά. Μια τέτοια επεξεργασμένη και έγκυρη λειτουργική τεχνολογία απουσιάζει τόσο από τη θεωρητική όσο και την πρακτική Παιδαγωγική.
Γενικά, κρίσιμο ζητούμενο για την εκπαίδευση παραμένει ο προσδιορισμός παραγόντων που δημιουργούν ευνοϊκές προϋποθέσεις ανάπτυξης όλων των τομέων λειτουργίας της σχολικής μονάδας: οι πόροι, οι διαδικασίες, οι ρόλοι, οι σχέσεις, τα αποτελέσματα, οι προσδοκίες ή η εμπιστοσύνη.
Όμως, μία ελλιπώς προσδιορισμένη αποστολή, ως λειτουργία για την επιτέλεση ενός κοινωνικού έργου, όπως ήδη αναφέρθηκε, δε συνδέεται με σαφείς προσδοκίες και, ως εκ τούτου, προκύπτουν αναπτυξιακά εμπόδια κατά την εκπόνηση και υλοποίηση των απαραίτητων σχεδίων εκπαιδευτικής μηχανικής στην προσπάθεια των κοινωνικών συστημάτων να καταστήσουν ενδεχόμενη την έστω μερική ικανοποίησή/ εκπλήρωσή τους και τοιουτοτρόπως να αυτοποιηθούν ως σκοποθετικές κοινωνικές οριοθετήσεις.
Δεδομένου δε ότι οι προσδοκίες συνδέονται δια του συνόλου της επικοινωνίας πάντα με ένα διακριτό και διαφοροποιημένο σύστημα αναφοράς, δηλαδή με τον ιδιαίτερο σκοπό του (νόημα), στην περίπτωση της εκπαίδευσης φαίνεται να υπάρχει μια γενικότερη σύγχυση, η οποία οξύνει τις εσωτερικές και εξωτερικές αντιπαραθέσεις σχετικά με τους απαραίτητους πόρους, τον κατάλληλο τρόπο οργάνωσης, λειτουργίας και αποτίμησης των αποτελεσμάτων των σχολικών μονάδων και, φυσικά, με την ανανέωσή τους. Ως αποτέλεσμα αυτού, έχει παγιωθεί διεθνώς ένα διαρκές αίτημα αλλαγών ή μεταρρύθμισης στην εκπαίδευση.
Στη βάση των ανωτέρω διαπιστώσεων, η πρόκληση που πρώτιστα οφείλουν να διαχειριστούν οι Παιδαγωγοί σχετίζεται με το θεμελιώδες ερώτημα: πώς καθίσταται δυνατή η οργάνωση και η εφαρμογή εκπαιδευτικών παρεμβάσεων για κάποιον ρόλο που οφείλει ταυτόχρονα να τις σχεδιάζει, να τις εκτελεί και να τις αναστοχάζεται; Το ίδιο ερώτημα, φυσικά, προβληματίζει από διαφορετική οπτική γωνία και όλους τους συντελεστές της εκπαίδευσης.
Επιπλέον, πορίσματα ερευνών στο εκπαιδευτικό πεδίο ενισχύουν την άποψη ότι στην περίπτωση της ανάπτυξης των σχολικών μονάδων ενδημεί ένα θεμελιώδες παιδαγωγικό παράδοξο: η εύρυθμη λειτουργία των σχολικών μονάδων θεωρείται από τους εκπαιδευτικούς στο πλαίσιο των προσωπικών τους αμυντικών ρουτινών ως κάτι το αυτονόητο, ως μια απολύτως ρυθμισμένη και προβλεπόμενη διαδικασία, ενώ εύκολα μπορεί να διαπιστωθεί η υπερπολυπλοκότητα και ταυτόχρονα η παραδοξότητά της, εξαιτίας και της διαρκούς αύξησης της νοηματικής εντροπίας (της τάσης ενίσχυσης της αταξίας) των κοινωνικών συστημάτων και της διαρκώς αυξανόμενης πολυπλοκότητάς τους. Γεγονός που καθιστά εν τέλει τη λειτουργία τους απρόβλεπτη και, στην καλύτερη περίπτωση, ενδεχόμενη.
Από αυτή την οπτική, καθίσταται σαφές ότι και στην περίπτωση της εκπαίδευσης ως κοινωνικής λειτουργίας αναφερόμαστε σε πολύπλοκα, δυναμικά κοινωνικά φαινόμενα τα οποία δεν μπορούν να προσεγγισθούν από «απλές» ή «απλουστευτικές» θεωρίες, δεδομένου ότι τα ίδια δεν αποτελούν οντότητες, αλλά οντολογίες, δηλαδή δεν είναι αντικειμενικές αλλά βιωμένες πραγματικότητες δυνητικότητες, δηλαδή αναδυόμενες καταστάσεις, ως πολύπλοκα και απρόβλεπτα αποτελέσματα πολλαπλών διαδράσεων, πολλαπλών στοιχείων και των χαρακτηριστικών τους, εντός συστημικών ορίων και σε χαλαρή δομική σύζευξη με άλλα σημαντικά περιβάλλοντα. Η πολυπλοκότητα ως ποικιλομορφία και ποικιλοτροπία των κοινωνικών συστημάτων όμως, αν και συχνά γίνεται αντιληπτή ως απειλή, είναι κυρίως ευκαιρία, πιστοποίηση επάρκειας και, ως εκ τούτου, η μοναδική δυνατότητα αειφόρου ανάπτυξης. Η διαχείριση και αξιοποίησή της εκπαιδευτικής πολυπλοκότητας όμως δεν απαιτεί διεκπεραιωτικούς λειτουργούς. Απαιτεί διορατικούς δημιουργούς. Μια νέα αυτοκατανόηση. Έναν εκπαιδευτικό νέου τύπου.
Στο 1ο Εργαστήριο Συστημικής Εκπαιδευτικής Μηχανικής θα επιχειρηθεί μια συστημική αναδιάταξη των λειτουργιών των σχολικών μονάδων που πλαισιώνουν προϋποθετικά το φαινόμενο της Μάθησης Δια της Διδασκαλίας, μέσα από μια διεπιστημονική προσέγγιση και υβριδική οριοθέτηση. Μέσα από τη διαφοροποιητική ματιά της μεταπαρατήρησης θα επιδιωχθεί η διασύνδεση επιστημών, θεωριών, πλαισίων, οργανωσιακών στοιχείων και αναδυόμενων καταστάσεων σε μια προσπάθεια συνειδητής απελευθέρωσης των συστημάτων με στόχο να ενισχύσουν τη διαφορά τους και, ταυτόχρονα, την πολυπλοκότητά τους, ώστε ως ταυτοτικά συστήματα να μπορούν να αναπτύσσουν και να διατηρούν μια πολυσυμπεριληπτική λειτουργία ή ζωή. Σε αυτή την προσπάθεια η σχολική μονάδα προσεγγίζεται ολιστικά ως οργανωσιακά επαρκής ή ως πολύπλοκη που σημαίνει ως ένα γνωσιακό σύστημα ή ένας μανθάνων οργανισμός. Η μικροοπτική παρατήρηση συνδέεται άρρηκτα με την μεσο- και μακρο-προοπτική και υπηρετεί την ανάπτυξη μιας παιδαγωγικής μηχανικής από τη συστημική σκοπιά.
Στα εργαστήρια οι συμμετέχοντες/ουσες θα έχουν την ευκαιρία να εξοικειωθούν με διαστάσεις της πολυπλοκότητας ή την ποικιλία, τις τεχνικές της ανάπτυξης σεναρίων και της μελέτης περίπτωσης, να σχεδιάσουν και να δοκιμάσουν μοντέλα παρατήρησης (ερμηνευτικής οντολογίας) των επιμέρους στοιχείων των σχολικών μονάδων και των διασυνδέσεών τους και εισαγωγής και εφαρμογής αλλαγών (εκτελεστικής οντολογίας).
Δήλωση Συμμετοχής Διευθυντή
Πρόσκληση προς διευθυντές και εκπαιδευτικούς
Πρόσκληση προς μεταπτυχιακούς φοιτητές
